فولیکول های مو کیسه های کوچکی در پوست ما هستند و همانطور که از نام آن‌ها پیداست، باعث رشد و بلند شدن مو می شوند. طبق اعلام آکادمی پوست آمریکا، هر انسان به طور متوسط تقریباً ۱۰۰۰۰۰ فولیکول مو در پوست سر خود دارد. هر عامل بیرونی یا درونی که بر عملکرد این فولیکول ها تاثیر بگذارد، می تواند رشد مو را تقویت یا مختل کند. بنابراین مهم است که با ساختار این عضو مهم آشنا شویم و عوامل تقویت و متوقف شدن رشد آن را بدانیم.

روش های مختلفی برای تقویت فولیکول های مو وجود دارد مانند کوکتل تراپی مو، پی آر پی و روش های درمانی دیگر که هرکدام مزایا و معایب خود را دارند. ما در این مقاله به شما کمک می کنیم تا بدانید دقیقا فولیکول مو چیست و چه کارهایی می توانید برای تقویت آن انجام دهید.

فولیکول مو چیست؟

فولیکول مو نوعی دستگاه پوستی است که در بافت پوستی پستانداران قرار دارد. این دستگاه پوستی شبیه به کیسه های لوله‌ای شکل است که پیاز یا ریشه مو در آن قرار دارد. به عبارت دیگر، موها در این کیسه های لوله‌ای شکل ریشه دوانده و به مرور زمان رشد می‌کنند و بلند می‌شوند تا از سطح پوست بیرون آیند. فولیکول مو در حالت، بافت، رنگ، و سایر خصوصیات ظاهری مو تاثیرگذار است. از وظایف مهم فولیکول مو می‌توان به رشد مو و بافت مو اشاره کرد. در ساختار فولیکول‌های مو سلول های چربی وجود دارد که به تولید پیاز مو کمک می‌کنند و در نتیجه ریشه مو را شکل می‌دهند. به طور کلی فولیکول مو از ۲۰ نوع سلول تشکیل شده است که هر کدام در زیبایی مو، رنگ و بافت آن ها و … تاثیرگذار هستند.

ساختار فولیکول مو

هر فولیکول مو از قسمت های مختلفی تشکیل شده است و هر قسمت وظیفه خاصی را بر عهده دارد. این قسمت ها عبارتند از:

۱. پاپیلا

پاپیلا در حقیقت قسمت برجسته ای است که از خون تغذیه می کند و مواد معدنی مورد نیاز مو را تامین می کند. این قسمت به صورت حلقه مویرگی مانند یک بافت بسیار محکم است که تقسیم سلولی در آن صورت نمی‌گیرد.  یکی دیگر از قسمت های فولیکول مو که مربوط به پاپیلا می باشد، ماتریکس مو است که در اطراف پاپیلای مو قرار گرفته و وظیفه اصلی آن ساخت سلول‌های پایه جهت تشکیل مو  می‌باشد.

۲. غلاف ریشه مو

غلاف ریشه مو دارای دو بخش داخلی و خارجی است که بخش داخلی آن خود به سه بخش مجزا تقسیم می‌شود. بخش خارجی موجود در غلاف همان بخشی است که بر رنگ موها تاثیرگذار است. از بخش‌های درونی این قسمت از فولیکول مو می‌توان به لایه هنل، لایه هاکسلی و لایه کوتیکول اشاره کرد. لایه هنل سومین لایه موجود در ساختار داخلی غلاف ریشه است که از سلول های مکعبی شکل تشکیل شده است. لایه هاکسلی دومین لایه تشکیل دهنده ساختار داخلی قسمت غلاف فولیکول مو است که از سلول های تخت تشکیل شده است. در نهایت، اولین لایه به لایه سفت شده بیرونی پوست معروف است و به بیرونی‌ترین بخش خارجی مو متصل است.

۳. برآمدگی

بخش برآمده فولیکول مو متشکل از سلول‌های بنیادی است که به ساختن فولیکول های مو با استفاده از فولیکول های جدید می‌پردازد. همچنین از دیگر وظایف این بخش می‌توان به درمان زخم‌های ایجاد شده در ناحیه پوست سر اشاره کرد.  این بخش در کنار ماهیچه پیلی و قسمت خارجی غلاف مو قرار دارد که به صاف نگهداشتن موها کمک می‌کند. برای مثال، هنگامی که فرد دچار برق گرفتگی می‌شود، تمام موهای موجود در سطح بدن راست می‌شوند. راست شدن موها به عملکرد ماهیچه پیلی مربوط می‌شود.

۴. کاپ یا جام

 کاپ یکی دیگر از بخش‌های موجود در ساختار فولیکول مو است که مسئول رشد فولیکول های مو است و در اصطلاح پزشکی به آن Infundibulum می‌گویند.

۵. گیرنده های حسی فولیکول مو

یکی دیگر از ساختار موجود در فولیکول مو، گیرنده های حسی است که در برابر کنش ها، واکنش های لازم را انجام می‌دهند.

۶. غده های چربی

غده های چربی به حفاظت از مو و ساخت چربی مورد نیاز مو کمک می‌کنند.

چه عواملی باعث تقویت فولیکول مو می شود؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که برای تقویت مو باید از فولیکول های مو مراقبت کنید. از روش های تقویت و مراقبت از مو که به رشد بیشتر فولیکول مو کمک می‌کنند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از شامپوهای بدون سولفات.
• استفاده از روغن های گیاهی مانند روغن ماکادمیا یا روغن نارگیل. آغشته کردن ساقه موها به روغن های گیاهی به تامین چربی مورد نیاز مو کمک می‌کند و مواد معدنی و مغذی مورد نیاز فولیکول مو برای رشد را تامین می‌کند.
• کوتاه کردن موها. کوتاه کردن نوک موها هر ماه یک بار باعث تحریک فولیکول های مو شده که رشد بیشتر مو را در پی خواهد داشت.
• ماساژ دادن مو و پوست سر.
• رژیم غذایی برای جلوگیری از ریزش مو و تقویت فولیکول های مو

مهم ترین عوامل متوقف شدن رشد فولیکول مو چیست؟

عوامل مختلفی در عدم رشد فولیکول مو موثر می باشد که می توان به عوامل وراثتی، بیماری های خاص، عمل جراحی و … اشاره کرد. مهم ترین عوامل متوقف شدن رشد فولیکول مو عبارتند از:

۱. بیماری آلوپسی

همان طور که گفته شد، برخی از بیماری‌های خاص باعث توقف رشد فولیکول مو می‌شوند که از آن میان می‌توان به انواع بیماری آلوپسی مانند آلوپسی آندروژنیک، آلوپسی آره آتا، و … اشاره کرد. آلوپسی آندروژنیک نوعی بیماری از خانواده طاسی است که اغلب مردان به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری در ابتدا باعث تخریب فولیکول‌های مو شده، رشد آن ها را دچار اختلال می‌کند و در نهایت باعث توقف رشد مو می‌شود. بیماری آلوپسی آره آتا هنگامی بروز می کند که سیستم ایمنی بدن به پیاز های مو حمله میکند و آن ها را از بین ببرد. 

۲. بیماری فولیکولیت

بیماری فولیکولیت نوع دیگری از بیماری طاسی است که با التهاب شدید فولیکول مو همراه است و در نهایت باعث توقف رشد فولیکول ها می‌شود. این بیماری ممکن است هر جایی از بدن که مو روییده است را تحت تاثیر قرار دهد.

۳. بیماری تلوژن افلوویوم

یکی دیگر از بیماری هایی که باعث توقف رشد فولیکول مو می‌شود، تلوژن افلوویوم است. این بیماری برای مدت کوتاهی باعث توقف رشد فولیکول‌ها و ریزش مو می شود. این اختلال اغلب به دلیل استرس های وارد شده به فرد بروز می کند و فولیکول مو را تحت تاثیر قرار می دهد.

۴. افزایش سن

یکی دیگر از عوامل موثر در توقف رشد فولیکول مو، افزایش سن می باشد. با افزایش سن، مو ها تغییر رنگ می دهند و رشد آن ها کند تر می شود.